Η μεγάλη, αλλά άγνωστη στους πολλούς, δεσποτική εορτή της Μεσοπεντηκοστής, σχετίζεται με την παρελθούσα Κυριακή του Παραλύτου, αλλά και τις δύο επόμενες, της Σαμαρείτιδος και του Τυφλού. Λέει ο καθηγητής Ιωάννης Φουντούλης: «Μεταξὺ τῶν τριῶν αὐτῶν ἑορτῶν τῶν μέσων Κυριακῶν τοῦ Πεντηκοσταρίου ὑπάρχει κάποια ἐσωτερικὴ σχέσις, γι’ αὐτὸ καὶ εἰδικὼς ἐκλέγονται γιὰ τὶς ἡμέρες αὐτές. Πιθανὸν εἶναι ἐκείνη ποὺ ὑπαινίσσεται τὸ συναξάριο τῆς Κυριακῆς τοῦ Τυφλοῦ, τὸ ὅτι τὰ θαύματα ποὺ ἑορτάζουμε διεπράχθησαν «ἐξ ὑγροῦ». Πράγματι τὸ πρῶτο, ἡ θεραπεία τοῦ παραλύτου, γίνεται στὴν κολυμβήθρα τῆς Βηθεσδά. Στὴν δευτέρα περίπτωσι ἡ συνάντησις τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴν Σαμαρείτιδα γίνεται κοντὰ στὸ φρέαρ τοῦ Ἰακώβ στὴν Σαμάρεια. Ὁ Κύριος ζητεῖ νὰ πιῇ ὕδωρ καὶ ὑπόσχεται νὰ δώσῃ στὴν Σαμαρείτιδα τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν, τὸ ἁλλόμενον εἰς ζωὴν αἰώνιον. Καὶ τὸ τρίτο θαῦμα γίνεται μὲ τὸ πτύσμα τοῦ Χριστοῦ καὶ ὁ τυφλὸς στέλνεται γιὰ νὰ νιφθῇ στὴν κολυμβήθρα τοῦ Σιλωάμ, «καὶ νιψάμενος ἀνέβλεψε». Ἡ συσχέτισις τῶν περικοπῶν αὐτῶν πρὸς τὴν ἑορτὴ τῆς Μεσοπεντηκοστῆς, ποὺ ἑορτάζομε στὴν 25η ἡμέρα ἀπὸ τὸ Πάσχα, εἶναι προφανής. Σ’ αὐτὴν ὁ Κύριος ἐγκωμιάζεται ὠς διδάσκαλος, ὡς ἔχων τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν, ποὺ ποτίζει τὴν διψῶσα ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου».
Το θέμα της Μεσοπεντηκοστής δεν αποτελεί γεγονός της ευαγγελικής ιστορίας, αλλά είναι καθαρά εορτολογικό και θεωρητικό· θα λέγαμε δηλαδή ότι είναι μια «τεχνητή» εορτή. Η Μεσοπεντηκοστή τέμνει στο μέσον τις πενήντα μετά το Πάσχα εορτάσιμες ημέρες, συνδυάζοντας ταυτόχρονα θέματα του Πάσχα και της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος και «προφαίνει» την δόξα της Αναλήψεως του Κυρίου.
Αυτό ακριβώς το μέσον των πενήντα ημερών και το εβραϊκό επίθετο του Κυρίου «Μεσσίας», που ενώ σημαίνει Χριστός, ηχητικά παραπέμπει στη λέξη μέσον, μεσίτης (Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων ὁ Χριστός) είναι οι βασικοί άξονες γύρω από τους οποίους δομείται η εορτή της Μεσοπεντηκοστής. Στην παρετυμολογία της λέξεως Μεσοπεντηκοστή συντελεί και η ευαγγελική περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο (7,14-30) της οποίας η αρχή είναι «Τῆς ἑορτῆς μεσούσης».
Κατ’ αυτήν την εορτή, ο Κύριος παρουσιάζεται ως ο κατεξοχήν διδάσκαλος, η Σοφία του Λόγου του Θεού και η πηγή του ακενώτου ύδατος. Για τον λόγο αυτό κατά την Μεσοπεντηκοστή πανηγύριζε ο ναός της του Θεού Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, η Μεγάλη Εκκλησία.